Kastamonu’nun bir köyünde bulunan yüzyıllık yorgan ve minder kılıflarında, Anadolu’nun geleneksel motif mirasına ait daha önce belgelenmemiş desenler keşfedildi. El dokuması bu parçalar, halk sanatının görsel hafızasına ışık tutuyor.
Köy Sandığından Kültürel Hazine Çıktı
Kastamonu’nun Daday ilçesine bağlı bir köyde, bir evin tavan arasında saklı duran eski sandığın içinden çıkan el işi yorgan ve minder kılıfları, kültürel miras açısından büyük bir keşfi beraberinde getirdi. Yaklaşık 100 yıl öncesine ait olduğu tahmin edilen bu tekstil ürünlerinde, Anadolu’nun geleneksel dokuma ve nakış kültürünü yansıtan ancak literatürde yer almayan nadir desen örnekleri tespit edildi.
Desenler Bilim İnsanlarını Heyecanlandırdı
Kastamonu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nden uzmanların yaptığı ilk incelemelerde, yorgan ve minder kılıflarının üzerindeki desenlerin el ile işlenmiş, simetrik ve stilize figürlerden oluştuğu, ayrıca bölgesel motiflerin kişiselleştirilmiş varyasyonlarını içerdiği belirlendi. Bazı motiflerin ise Orta Asya’dan gelen göç yollarına ait izler taşıdığı düşünülüyor.
Uzmanlar, bu motiflerin sembolik anlamlarını çözümlemek için detaylı bir analiz süreci başlattı. İlk yorumlara göre; kılıflar üzerindeki şekiller arasında bereket, koruma, doğurganlık ve soy devamı gibi temaları simgeleyen geometrik desenler öne çıkıyor.
Doğal Boya ve Geleneksel Kumaşlarla Hazırlandığı Tespit Edildi
Desenlerin işlendiği kumaşların yapısal analizi, geleneksel yöntemlerle dokunan pamuk ve keten karışımı ipliklerle üretildiğini gösterdi. Renklerde kullanılan boyaların ise kök boya olduğu ve zamanla solmadığı dikkat çekti. Kırmızı, lacivert, hardal sarısı ve siyah gibi renk tonlarının yoğunlukta olduğu gözlemlendi.
Ayrıca kumaşlarda kullanılan dikiş tekniklerinin bölgeye özgü olduğu, özellikle “çapraz ilmek” ve “zikzak kenar geçişleri” gibi tekniklerin ustaca uygulandığı belirtildi. Bu detaylar, ürünlerin yalnızca gündelik kullanım için değil, aynı zamanda çeyiz ve özel törenlerde kullanılmış olabileceğine işaret ediyor.
Sözlü Tarihle Motiflerin Hikâyesi Aranıyor
Desenlerin geçmişi ve anlamlarını daha iyi anlayabilmek adına, köyde yaşayan yaşlılarla sözlü tarih çalışmaları başlatıldı. Bazı yaşlı kadınlar, desenlerin düğün zamanlarında ya da özel günlerde kullanıldığını ve “bir evin karakterini yansıttığını” ifade etti. Her desenin bir anlam taşıdığı ve genellikle aileler arasında aktarılan semboller olduğu düşünülüyor.
Müzeleşme ve Dijital Arşiv Çalışmaları Başladı
Kastamonu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, bu kültürel varlıkların korunması ve gelecek nesillere aktarılması için müze envanterine dâhil edilmesi yönünde girişimlerde bulundu. Aynı zamanda, desenlerin dijital ortama aktarılması, kültürel motif arşivi oluşturulması ve eğitim amaçlı kullanılabilmesi için akademik kurumlarla iş birliği yapılıyor.
Gelecekte bu desenlerin modern tekstil tasarımlarına ilham vermesi, genç tasarımcılar tarafından yeniden yorumlanarak kullanılması hedefleniyor. Böylece geleneksel kültür sadece korunmakla kalmayacak, günümüz estetik anlayışıyla da buluşmuş olacak.
Anadolu’nun Görsel Hafızasına Yeni Sayfa
Bu tür keşifler, Anadolu’nun zengin el sanatları mirasının halen tam olarak çözümlenmediğini ve köy sandıklarında saklı kalmış birçok değerli eserin gün yüzüne çıkmayı beklediğini ortaya koyuyor. Kastamonu’da bulunan bu yorgan ve minder kılıfları, sadece birer ev eşyası değil, aynı zamanda kadim bir anlatının parçası, sessiz bir görsel dilin taşıyıcısı olarak değerlendiriliyor.
Her biri bir ailenin, bir geleneğin ve bir coğrafyanın hikâyesini işleyen bu desenler, Anadolu kültürünün derinliğini ve çok katmanlı yapısını bir kez daha gözler önüne seriyor. Bu nadir örneklerin gelecekte ulusal ya da uluslararası sergilerde yer alması, hem yerel halkın hem de kültür araştırmacılarının beklentileri arasında yer alıyor.
